Rust en ruimte
Ooit was de Grevelingen een zeearm die even gevaarlijk als de Oosterschelde was. Bij stormweer kon het er behoorlijk spoken. Dammen hebben het natuurgeweld nu tot bedaren gebracht. Het Grevelingenmeer heeft zich ontwikkeld tot een uniek natuur- en recreatiegebied, waaraan op het internet heel wat pagina’s zijn gewijd.
In het kader van de Deltawerken werd het oostelijk deel van de Grevelingen in 1965 afgesloten met de Grevelingendam. Intussen waren aan de zeezijde de werken aan de 6 km lange Brouwersdam gestart. Toen deze dam in mei 1971 werd gesloten, verloor de Grevelingen zijn getijdenwerking. Tussen Schouwen-Duiveland en Goeree-Overflakkee ontstond het grootste zoute binnenmeer van Europa ( www.archief.nl ). In het Grevelingenmeer liggen verschillende eilanden. Vroeger kwamen die alleen bij eb boven water, maar door het wegvallen van de getijden liggen ze nu permanent droog. Vier eilanden (Hompelvoet, Veermansplaat, Stampersplaat en Dwars in de Weg) zijn aangewezen als natuurgebied. Hompelvoet is een broedplaats voor de stern, terwijl er bovendien – net als op de Veermansplaat – een kudde wilde paarden leeft. Om de natuur te sparen, geldt voor de scheepvaart in het hele Grevelingengebied een maximumsnelheid van 15 km/u.
Jachthavens
Alleen via de Grevelingensluis bij Bruinisse kan men het Grevelingenmeer opgaan of verlaten. Er zijn echter plannen voor een tweede toegang, via een kanaal of kreek door het eiland Goeree-Overflakkee (meer over deze “Scharrezee” in de rubriek Korte Golfslag, elders in dit nummer). Hoewel er maar één toegang is, biedt het Grevelingenmeer volop mogelijkheden voor pleziervaarders. Totaal zijn er tien jachthavens met samen 3.750 aanlegplaatsen. Tot de grote marina’s behoort Port Zélande ( www.mpz.nl ) aan de Brouwersdam te Ouddorp. Samen met o.a. Herkingen Marina en de Jachthaven Bruinisse maakt Port Zélande deel uit van de “Seven Sisters”, een groep samenwerkende Zeeuwse marina’s. Rond het Grevelingenmeer liggen ook kleinere havens, zoals die van de watersportverenigingen Scharendijke, Den Osse ( www.wsvdenosse.nl ), Brouwershaven ( www.wvbrouwershaven.nl ) en Aquadelta Bruinisse ( www.wsvaquadelta.nl ). Niet alle jachthavens hebben een eigen website. Gedetailleerde kaarten van veel Nederlandse jachthavens, opgemaakt door de Hydrografische Dienst van de Koninklijke Marine, zijn echter te vinden op www.esport.nl . Wie de charme van een buitenovernachting wil beleven, kan aanleggen bij één van de drie watersporteilanden in het Grevelingenmeer. Zowel bij de Archipel, de Ossehoek als de Mosselbank mag men maximaal drie dagen blijven liggen. Hiervoor moet wel worden betaald. Meer informatie geeft de site van Watersportvereniging Den Osse ( www.wsvdenosse.nl ).
Duikersparadijs
Het Grevelingenmeer staat bekend om zijn prachtige onderwaternatuur. Via een doorlaatsluis in de Brouwersdam wordt het zoutgehalte kunstmatig op 12 promille gehouden. Het water is daardoor arm aan voedingsstoffen, zodat het tot 10 m diepte bijna steeds uitzonderlijk helder is. Flora en fauna zijn het hele jaar door goed te zien. Veel informatie over duikplaatsen en -omstandigheden in de Oosterschelde is te vinden op de site van de Belgische duikschool The SeaMasters vzw ( www.seamasters.be ).
Overige bezienswaardigheden
Het Grevelingenmeer biedt vooral natuur en rust, ver van de drukke steden. Toch is er ook op het land wel wat te zien. Algemene informatie hierover is te vinden op Zeelandnet ( www.zeelandnet.nl/toerist/ ) en bij de VVV Schouwen-Duiveland ( www.vvvschouwenduiveland.nl ). Een bezoekje waard is de oude VOC-stad Brouwershaven, de geboorteplaats van de staatsman en dichter Jacob Cats ( www.brouwershavendigitaal.nl). Het Brouws Museum beschikt over een interessante historisch-maritieme verzameling ( www.brouwsmuseum.nl ). Onlosmakelijke verbonden met de geschiedenis van de Zeeuwse en Zuid-Hollandse eilanden is de Rotterdamsche Tramweg Maatschappij. Tientallen jaren verzorgden de stoomboten van de RTM talrijke veerdiensten. Tegelijk onderhield de RTM een uitgebreid tramnet. De herinnering aan deze vervlogen tijden wordt levendig gehouden door het RTM Museum te Ouddorp ( www.rtm-ouddorp.nl ). In de zomermaanden kan men hier een rit met een heuse stoomtram maken. Dichtbij het museum bevindt zich het Bezoekerscentrum Grevelingen, waar men meer over deze unieke, oude zeearm te weten komt.
Krammer en Volkerak
De Krammer en het Volkerak zijn nu met dammen getemd. Na de aanleg van de Grevelingendam en Philipsdam in het westen en het Hellegatsplein in het oosten ontstond ook hier unieke flora en fauna. De Hellegatsplaten, Krammerse slikken en Bemmelse Gorzen zijn uitgeroepen tot beschermd natuurgebied. Via de Steenbergse Vliet of de Dintel kan men Noord-Brabant invaren. Met soms 600 passerende schepen per dag zijn de Volkeraksluizen vermoedelijk de drukste ter wereld. Voor wie deze sluizen passeert, staat de rest van Nederland open.
