Goed beschermd tegen koning Winter

 

Winterberging is het jaarlijks ritueel dat we best achter de rug hebben alvorens de eerste vorst intreedt. De boot met een veilig gevoel achterlaten in de winterberging geeft de nodige gemoedsrust tijdens de winter en maakt de kans op een vlotte start volgende lente des te groter.

Of het nu gaat om de motor, de boiler, het toilet of de kookpits, elk apparaat heeft een handleiding en dat is nog steeds de beste leidraad voor een deskundig onderhoud. Is een handleiding doorheen de tijd verloren gegaan, dan is de kans erg groot dat je online een nieuw exemplaar met enkele muisclicks tevoorschijn kunt toveren. In dit artikel beperken we ons tot een algemeen overzicht van de winterstalling, met handige checklist en de nodige tips & tricks. Het algemene principe is drieledig: (1) de boot vrijhouden van regen; (2) waterhoudende onderdelen beschermen tegen vorst, en (3) een zo grondig mogelijke ventilatie in alle onderdelen van de boot.

Beveiliging tegen winterse condities

Het doorsnee polyester pleziervaartuig bestaat wezenlijk uit drie delen. Het casco, de afbouw, en de voortstuwingsinstallatie (zeil of motor). Elk van die delen is op een afzonderlijke manier gevoelig voor winterse condities. We overlopen elk onderdeel, maar eerst maken we de boot volledig leeg, en bergen we alle uitrusting (het 4de ‘onderdeel’ van de boot) volgens het boekje op. Het veiligheidsmateriaal wordt tijdens de winter grondig nagekeken: de zoutpastilles van de automatische reddingsvesten, de staat van de roeispaan, de staat van springen en landvasten, vervaldata brandblussers, vuurpijlen, enz.

Checklist uitrusting

–          Boot leeg

–          Uitrusting gewassen

–          Veiligheidsmateriaal gecontroleerd/hersteld/vervangen

–          Ander materiaal gecontroleerd/hersteld

–          Tuig gedroogd/hersteld/vervangen

–          Alles droog opgeborgen in geventileerde ruimte

Het casco

Het polyester casco bestaat meestal uit twee afzonderlijke delen – de romp en de bovenbouw, die volgens het Tupperware-principe in elkaar zijn gezet, en verzegeld met een stootrand. Casco’s zijn volledig uit composiet gemaakt, en afgewerkt met gelcoat.

De romp bevat de zogenoemde ‘bilge’ van de boot, ofwel het diepste punt. Dat is een verzamelpunt voor water en soms bijhorende smurrie. Dus de volgende stap is de boot draineren: het water eruit laten lopen, of indien dit niet kan, de bilge netjes droog maken met spons en dweil. Heeft de boot een drainageplug, dan laten we die gans de winter open zodat het vaartuig kan ventileren. Belangrijk.

Is het polyester casco bestand tegen ijs en sneeuw? Jawel, heel goed zelfs, op voorwaarde dat er geen haarscheurtjes of beschadigingen in zitten. Haarscheurtjes zuigen vocht op, dat bij vriesweer stolt en de schade kan vergroten. Krassen, zeker dwars door de gelcoat tot in het glasvezel, dienen natuurlijk ook aangepakt. Het glasvezel slorpt daar nog veel meer vocht op met alle gevolgen van dien. Dus we gaan zowel de romp als de bovenbouw (ook vanbinnen) nakijken op zulke beschadiging. De behandeling van kleine krassen is niet zo moeilijk, maar het polyester moet wel kurkdroog zijn alvorens te worden hersteld.

Checklist casco

–          Poetsen

–          Nakijken op beschadigingen, herstellen

–          Bilge draineren en uitkuisen

–          Alles polijsten

–          Drainageplug open laten (ventilatie)

Afbouw

Met de afbouw van een vaartuig worden ongeveer alle elementen bedoeld die na het in elkaar schuiven van het casco zijn aangebracht. En dat kan natuurlijk een hele boterham zijn, met allerlei onderdelen uit de meest diverse materialen. Het dashboard van de motorboot, de cockpit van het zeiljacht, stuurwielen, tuig, smeedwerk, zetels, kastjes, bedden, maar ook elektrische leidingen, loodgieterij, keukenapparaten, en noem maar op. Veel te veel om hier in detail te behandelen. Op zich zijn die onderdelen ontworpen om winters te doorstaan, maar het is toch verstandig om een inventaris te maken. Want sommige dienen wel degelijk aangepakt. We overlopen de inventaris en dan is het vooral een kwestie van gezond verstand. Alles wat water kan bevatten of transporteren (bv watertank, boiler, toilet), dient zoveel mogelijk gedraineerd te worden. Als dat niet kan dan vormt antivries de oplossing.

Natuurlijk houten onderdelen, zoals een teak dek of zwemplatform, kunnen perfect behandeld worden met speciale producten die het hout reinigen en/of beschermen tegen de elementen. Smeedwerk, zoals kikkers en relingen, poetsen we met een metaalreinigend product en zetten we in met beschermende olie. Dat geldt voor alle metalen onderdelen in de boot. Zijn de tapijten van onze boot uitneembaar (snap-in), dan nemen we ze volledig weg en bewaren ze na reiniging in een geventileerde ruimte. Alle vormen van dekzeilen en tenten kijken we na op scheurtjes of verzwakte delen, of loskomende duwknoppen. Reinig en herstel je die voor (of tijdens) de winter dan is dat weer een klusje gespaard in de lente.

Checklist afbouw

–          Gepoetst, behandeld

–          Watertanks leeg

–          Leidingen leeg

–          Boiler leeg

–          Toilet leeg/antivries

–          Gaskranen dicht

–          Gasflessen weg

–          Stroomzekeringen uit

–          Hout- en metaalwerk beschermd

–          Textiel gereinigd/beschermd

–          Snap-in tapijten weg

–          Koelkast/-box open

–          Dekzeilen, tenten, kappen: nagekeken/hersteld

–          Op het droge: buitenboordkraan open

Motor- en zeilinstallatie

Het derde grote onderdeel van de boot is de installatie die zorgt voor de voortstuwing. Daar begrijpen we in dit geval ook de stuurinrichting onder. In geval van de motorboot is dat de motor met het assenwerk en de propeller, de stuurinrichting en alle bijhorende onderdelen. Bij kleine zeilboten, type optimist of laser, gaat het om de mast met het zeiltuig en de inrichting om het roer te bedienen. Grotere zeilboten, met name jachten, hebben echter ook een motor aan boord, of algemeen gesproken: de saildrive. De voortstuwingsinstallatie van grotere boten is al snel een complex geheel, waarvan onderhoud en winterberging niet altijd voor de hand ligt. Omdat de motor zo’n kritiek punt is en er toch verschillen kunnen zijn tussen de diverse merken en modellen, raadpleeg je bij twijfel best de dealer.

Motor

De bootmotor wordt na de zomer best onderworpen aan een onderhoud, zoals vervangen van olie en filters. De brandstoftank kan tijdens de wintermaanden gaan condenseren, en aangeraden wordt ze volledig af te vullen met brandstof om dit te voorkomen. Voeg wel best een bewaaradditief toe en laat de motor even draaien zodat ook de carburator ermee is gevuld. Het koelsysteem werkt met een waterpomp die een impeller bevat. Die moet om de twee jaar worden nagekeken/vervangen. Bij sommige motoren is de impeller erg makkelijk te bereiken, en dan nemen we hem best weg om hem binnen te bewaren. Tevens gaan we de anodes nakijken en indien nodig vervangen door nieuwe exemplaren. De accu’s worden afgekoppeld, het best uit het jacht genomen, nagekeken en binnen bewaard, eventueel aan de druppellader.

Vorstbeveiliging: Elke bootmotor, zonder uitzondering, dient behandeld en beveiligd te worden tegen vorst. Omdat elke bootmotor wordt gekoeld met water. Zeker de veel voorkomende directe koeling is daar bijzonder gevoelig voor. Blijft er water in het koelcircuit zitten, zonder antivries, dan is de kans groot dat de motor stuk vriest. We hoeven er geen tekeningetje bij te maken: dat zijn grote kosten. Bij indirecte koeling is het interne circuit vanzelf bestand tegen vries, maar het externe dient wel degelijk afgetapt en/of voorzien van antivries. Wees niet zuinig op antivries en gebruik een concentratie die bestand is tegen -30°C. Je weet maar nooit.

Checklist motor

–          Onderhoud (olie, filters vervangen)

–          Impeller nagekeken/vervangen

–          Beveiligd tegen vorst (aftappen/antivries)

–          Brandstoftanks afgevuld (+ bewaringsmiddel)

–          Anodes nagekeken/vervangen

–          Dieselfilter gereinigd

–          Wierpot gereinigd

–          Accu’s afgekoppeld/nagekeken (ev. aan druppellader)

–          As, Z-drive, pods nagekeken/onderhouden

Zeilinstallatie

Een zeilboot beschikt over een mast die in het dek steekt en met verstaging is beveiligd. We tuigen af. Indien we de zeilen en mast van de boot weg moeten nemen voor de berging, dan letten we op het volgende. Om doorhangen te voorkomen laten we de mast steunen op drie punten. Alles wat stagen en touw is, gaat de geventileerde ruimte in, en krijgt na het drogen een check up. Vallen worden opgebonden. Instrumenten afgedekt of weggehaald. Touw dat verzadigd kan zijn met zeewater (zout) wordt goed uitgewassen en gedroogd. De zeilen worden opgeslagen, maar eerst goed nagekeken op beschadigingen (stiksels, naden) en vlekken. Om schimmelvorming te vermijden dienen ze kurkdroog te zijn alvorens ze op te rollen of vouwen.

Checklist zeilen

–          Afgetuigd

–          Tuig gewassen/nagekeken/hersteld

–          Liggende mast goed ondersteund (op drie steunpunten)

–          Zeilen gereinigd/nagekeken/hersteld

–          Vallen opgebonden (weg van mast)

–          Instrumenten beschermd/weggenomen

Ventileren

Vocht zorgt op termijn voor schimmels en beschadigingen of rotten van houten onderdelen. Het is dus aangeraden er voor te zorgen dat de boot zo goed mogelijk kan ‘ademen’ ofwel ventileren. Alle luiken en kasten binnen in het vaartuig worden eenvoudigweg opengezet zodat de lucht er kan doorstromen. Sportboten bijvoorbeeld die buiten overwinteren en afgedekt zijn met een dekzeil, moeten eveneens kunnen ademen. Een dekzeil met tochtgaten biedt hiertoe de beste garantie. De tochtgaten zijn natuurlijk afgeschermd zodat er geen regen kan binnensijpelen. Elk bootzeil dient voldoende gespannen te staan zodat er gaan ‘zakken’ met water blijven staan.

Tips tegen diefstal

Het zou niet de eerste keer zijn dat een op de trailer gestalde boot op een blauwe wintermaandag wordt gestolen. Zorg dus voor een goed disselslot en eventueel wielklemmen. Maar het veiligste is de wielen van de trailer weg te nemen na hem op blokken te hebben gekrikt. De wielen worden dan bijvoorbeeld binnen in de garage opgeborgen. Dat maakt het voor de gemiddelde dief al een pak minder aantrekkelijk.

Zo, dat was ons overzicht van de winterstalling. Heb je nog twijfels of vragen? Aarzel dan niet om te rade te gaan bij de verdeler van het merk van je boot of bootmotor. Hij weet als geen ander hoe alles werkt en beveiligd kan worden tegen koning Winter. Veel succes!

Verschenen in VAREN juli/augustus 2016