Tekst: VAREN
Foto’s: Fotografie Thomas Vaer – Tom Goossens/VVV Waterland van Friesland – Fotografie Loet van Eijndhoven
Waterlust. Fervente vaarders kennen het maar al te goed. Dat geluid van klotsende golven op de romp, de wangen roodverbrand, een knikje naar iedere passant en iedere avond met een kaarsje in de kuip proosten op het goede leven. Zo zwerf je dagen of zelfs weken door afwisselende landschappen. Vrijheid ten voeten uit. In het Nederlandse Friesland kun je dat gevoel vasthouden, ook wanneer je voet aan wal zet. Pak de fiets voor een rondje Snitsermar, cityhop langs de elf Friese steden, of bind de schoenen onder voor een tocht langs de kust. Kom Zwerven, Friesland Style.
Amsterdam Lake District
De provincie Friesland is de meest noordelijke regio van Nederland en wordt ook wel gekscherend Waterland of Amsterdam Lake District genoemd. Deze provincie bestaat voor meer dan 50% uit water, wat het een ware snoepfabriek maakt voor ons vaarliefhebbers. Er zijn zeer uitgebreide vaar-, fiets- en wandelnetwerken, en ze zijn uitstekend met elkaar te combineren.
De Friezen hebben in het water een vriend én een vijand gevonden. Enerzijds is er de eeuwige strijd tegen het water langs de zeekust, door middel van dijken, kwelders en gemalen, aan de andere kant voorziet het in een levensbehoefte. Niet alleen dankzij de vis die er zwemt, maar ook dankzij het geluk en de ontspanning dat het brengt. Friezen behoren namelijk tot de gelukkigste inwoners van Nederland en de gezondste inwoners van Europa.
Elfstedentocht 2.0
De elf Friese cultuurhistorische steden nodigen uit om de boot af te stappen om de benen te strekken. Iedere stad heeft een eigen verhaal, dat te voet te ontdekken is. Waar we onder de rivieren ieder jaar uitpakken met carnaval, houden ze het in Friesland iets subtieler. Tenzij een strenge winter ervoor zorgt dat de wateren dichtvriezen, waardoor jong en oud op schaatsen van dorp naar stad kan ‘rijden’. Enkel dan kunnen de Friezen zich op maken voor de Elfstedentocht, het grootste evenement van Noord-Nederland. Een schaatsroute langs de elf cultuurhistorische steden, die – naar alle waarschijnlijkheid door klimaatverandering – al sinds 1997 niet meer plaatsvond.
Maar het water blijft de steden met elkaar verbinden, waardoor een Elfstedentocht voor de vaarders een uitstekende vakantiebezigheid is. Hop van stad naar stad en ontdek de sfeervolle terrasjes, intieme binnensteden en rijke havens van Friesland. Ga heerlijk shoppen in de boetiekjes van admiraliteits-stad Dokkum, ontdek de geschiedenis van het Nederlandse koningshuis in Friese hoofdstad Leeuwarden, waan je in vroegere jaren in het autovrije Sloten, en slenter langs de kleurrijkste haven van Friesland in Stavoren. In 2018, het jaar dat Friesland samen met Leeuwarden de Culturele Hoofdstad van Europa was, werden de steden verrijkt met fonteinen, gemaakt door internationale kunstenaars. Deze fonteinen geven des te meer reden om de steden eens van dichtbij te bekijken.
Ode aan het Landschap
Friesland heeft een unieke positie met binnenwater, het IJsselmeer en de Waddeneilanden: nergens vind je op zo’n klein gebied zo divers vaaraanbod. Geen wonder dat Friesland, en in het bijzonder de Waddenkust, in 2023 de locatie is van de prestigieuze Landschapstriënnale. Die toekenning betekent niet dat je tot dan hoeft te wachten om de provincie te bezoeken. In de toeristische regio wordt het in 2021 al gevierd met het themajaar Ode aan het Landschap. De gehele Waddenkust staat ook dan al in het teken van natuur, kunst en cultuur. Zo vindt dan de bijzondere opera Peter Grimes plaats, midden op het Wad. Een unieke samenwerking van hoogstaande cultuur in een decor gemaakt door de natuur. Kijk ook op www.friesland.nl/ode
Zelf een Ode aan het Landschap brengen doe je door er zoveel mogelijk van te genieten. Friesland kent namelijk meerdere Nationaal Parken, met in iedere streek andere flora en fauna. Vaar bijvoorbeeld door de Alde Feanen, waar je aanlegt om niets anders dan water en ruisend riet om je heen te horen. Een fietstocht lonkt hier, maar neem wel wat cash mee om onderweg de veerpontjes te kunnen betalen.
Schoon landschap, schone lucht
Een ander park dat op lijstjes van water- en natuurliefhebbers moet staan, is Nationaal Park Lauwersmeer. In dit kustgebied ontmoetten vroeger het zoete en zoute water elkaar in de Lauwerszee. In 1969 werd het gebied drooggelegd, waardoor op de oorspronkelijke zeebodem een prachtig nieuw landschap ontstond. Het is een waar vogelparadijs, dus zorg dat de verrekijker is ingepakt.
Maar dat is niet het enige dat dit gebied bijzonder maakt. Het Lauwersmeergebied is namelijk ook een Dark Sky Park; een gebied met bijzonder weinig lichtvervuiling waardoor het ’s nachts zo donker wordt, dat de nevel van de Melkweg te zien is. Hiervan zijn er wereldwijd slechts 42 te vinden, waaronder Death Valley en de Grand Canyon. Nederland heeft er maar liefst twee en ze zijn beide te vinden in Friesland. Het andere Dark Sky Park is op Waddeneiland Terschelling. Met een zeewaardige boot kun je dit eiland onderdeel maken van uw reis.
Water voor de sporter
Met zoveel water in de regio, is er ook keuze voor iedere watersporter. Kitesurfers halen hun hart op bij Workum of de Mirnser Klif, surfers trekken naar de Waddeneilanden en zwemmers kunnen heerlijk recreëren bij de strandjes langs de kustlijn. Kanoën is het leukst in natuurgebieden zoals de Alde Feanen, terwijl suppers vanaf een sup-board door de steden kunnen glijden. Kijk voor meer inspiratie op www.friesland.nl/watersport
Wel fan van watersport, maar vooral als toeschouwer vanaf de wal of eigen boot? Dan zijn de Skûtsjewedstrijden bij uitstek geschikt voor jong en oud. Eeuwenoude skûtsjes (zeilschepen) zeilen dan spannende races waarbij ze met de enorme schepen rakelings langs elkaar scheren om de eer van de snelste. Deze wedstrijden vinden plaats in de zomer, waarbij het water dan ook dé plek is om te zijn. Al is het voor de Friezen altijd tijd voor water, dankzij hun aangeboren waterlust.
UITGELICHT:
Vaar de Woudaaproute
De Woudaaproute is een dagtocht die van varen een fantastisch familie-tripje maakt. Onderweg zijn er talloze plekjes om aan te meren en de benen te strekken, van een activiteit voor de kids tot een borrel op een terras. De nieuwe Woudaaproute brengt u met eigen of gehuurde boot langs Terherne, Langweer, Woudsend en Heeg. Ware hotspots op het water.
Bij het groene Langweer kunt u starten en eindigen. Een mooi plekje, dankzij het kindvriendelijke strand met recreatiegebouw. U vertrekt richting Joure, waar u onderweg langs de oude Langweerder Molen komt. Ooit was de molen eigendom van de adellijke familie Van Eysinga en diende hij als polder- en roggemolen. De nog werkende molen doet tegenwoordig dienst als logeeradres, maar doet het ook goed op de foto.
Verder varend komt u in het Lage Midden tussen Broek en Goïngarijp. Hier tref je recreatieplas de Swettepoel. Een lekker rustig plekje met wandelpaden en een uitstekende vissersspot. Gooi de hengel uit naar snoekbaars, brasem, zeelt, paling en snoek of karpers.
Via het Sneekermeer, waar in de zomer de wedstrijden van de Sneekweek worden gevaren, komt u uit bij Sneek. De historische Sneeker Waterpoort heet je welkom. Bezoek de stad en slenter door het oude centrum, of feest juist mee op de terrasjes tijdens de Sneekweek.
De volgende stad is IJlst, de houtstad van Friesland. Hier is de nog werkende houtzaagmolen De Rat een aanrader om te bezoeken. Hier kunt u zien hoe Friezen de wind gebruiken om een molen planken te laten zagen van de grootste bomen. Het aangrenzende museum licht de toe waarom IJlst de Houtstad wordt genoemd.
Als u de route vervolgt, kom je aan bij Heeg. Hier nodigt de oude Vishal uit om van boord te komen en een gebakken visje te eten met uitzicht op de jachthaven. Nog niet toe aan een terrasje? Volg dan het water naar Woudsend, naar het bekendste terras onder waterliefhebbers. Grandcafé Restaurant de Watersport is een begrip in water minnend Nederland en daarbuiten. Het mooie uitzicht op de drukke brug met alle hilarische taferelen, krijgt u er gratis bij. Sluit hier de dag af met een pilsje en een warme maaltijd, om daarna de kuip in te duiken en in slaap te vallen op de golven van het water.
Meer info: www.friesland.nl/woudaaproute
Aanmeren in Friesland
Dat treft! In Friesland zijn talloze gratis aanlegplaatsen te vinden, midden in de natuur. Deze worden gratis aangeboden door De Marrekrite. Op www.friesland.nl/unieke-aanlegplaatsen vindt u een overzicht van 300 locaties aan vrije aanlegplaatsen midden in de natuur. Via de MarBoei (www.marboei.frl) kunt u zelfs midden op het water aanleggen voor het ultieme zwerf-gevoel. Voor aanleggen aan deze plaatsen gelden de algemene anker-regels.
3x doen volgens Olympisch zeilster en Friezin Marit Bouwmeester
Schuif aan bij het Theehuis in Grou
‘Het Theehuis in Grou heeft een bijzondere betekenis voor mij. Vroeger ben ik uit rebelsheid een tijdje gestopt met zeilen, omdat mensen dachten dat mijn ouders mij pushten. Ik ging in het Theehuis te werken, maar toen ik de mensen zag zeilen op het water daar, dacht ik; dat is wat ik wil doen! Dus na twee maanden zat ik weer op het water.’
Fiets om het Sneekermeer
Als ik niet op de boot zit, fiets ik graag. 100, 150 kilometer door de landerijen afleggen, heerlijk! Het vaste rondje met mijn vader was altijd een rondje om het Sneekermeer. Dan konden we uitgebreid praten over de sport. Maar soms, als ik niet zo lekker in mijn vel zat, konden we ook gewoon in volledige stilte fietsen. Dan was het gewoon fijn om er even uit te zijn met elkaar. Dan was het genoeg dat hij bij me was.’
Vergeet de Wadden niet!
‘De Wadden mogen echt niet ontbreken. Het gebied is zo mooi en uniek. En dan heb ik de eilanden zelf nog niet eens genoemd. Vroeger gingen we altijd met het gezin naar Schiermonnikoog, vaste prik. En dan met de tandem het eiland rond. Heerlijk.’
Meer info: www.friesland.nl/watersport
